By zagwarantować ład przestrzenny w kraju, stworzono specjalny spójny system oparty na hierarchizacji. Oznacza to, że poszczególne szczeble administracyjne – gminy, województwa oraz administracja krajowa – zobowiązane są do wykonywania określonych zadań polityki przestrzennej i kontrolowania prawidłowości działań przeprowadzanych w tym zakresie. Decyzje i wdrażane rozwiązania ze szczebla niższego muszą być zgodne z postanowieniami dokumentów planistycznych ze szczebla nadrzędnego. Podkreślić należy, że prócz współpracy z organami nadrzędnymi, samorządy zobligowane są również do konsultacji z sąsiednimi jednostkami znajdującymi się na tym samym poziomie władzy.
Szczebel centralny – poziom krajowy
Najprościej mówiąc na szczeblu centralnym realizowana jest polityka przestrzenna państwa. Rada Ministrów opracowuje dokumenty rządowe, które określają kierunek i cele rozwoju społeczno-gospodarczego. Przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego przygotowywana jest koncepcja zagospodarowania przestrzennego kraju, przyjmowana przez Radę Ministrów w drodze uchwały. Jest to dokument wyznaczający m.in. elementy krajowej sieci osadniczej oraz infrastrukturę społeczną o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. Na poziomie administracji krajowej sporządzane są również programy rządowe, mające na celu realizację inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym. Ich wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego województwa następuje na wniosek ministra i centralnych organów administracji rządowej.
Szczebel wojewódzki – poziom regionalny
Obowiązkiem organów wojewódzkich z zakresu planowania przestrzennego jest przygotowanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa, zgodnego z zapisami strategii rozwoju województwa. Dbanie o kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego jest jednym z podstawowych celów, jakie należy uwzględnić przy opracowaniu strategii. W planie określa się m. in. rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym oraz system obszarów chronionych. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym wprowadza się do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dopiero po uzgodnieniu terminu ich realizacji i warunków wprowadzenia. Zapisy planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlegają okresowej ocenie, przeprowadzane są analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym. Od 2015 roku zarząd województwa jest również zobligowany do sporządzenia audytu krajobrazowego.
Szczebel gminny – poziom lokalny
Polityka i gospodarka przestrzenna w gminie opiera się na dwóch dokumentach. Pierwszym z nich jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Sporządzenie studium jest obowiązkowe, określa ono zarys, kierunek i cele polityki przestrzennej oraz zagospodarowania, z uwzględnieniem warunków panujących na danym obszarze. Jest ono podstawą do stworzenia drugiego, fakultatywnego dokumentu – miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Plan jest aktem prawa miejscowego, dlatego też jest wiążący dla organów, mieszkańców, podmiotów gospodarczych, instytucji publicznych. Ściśle określa on m.in. przeznaczenie terenów, warunki zabudowy, zasady ochrony przyrody i dóbr kultury.
